Το λειρί είναι μία σαρκώδης προεξοχή στο πάνω μέρος του κεφαλιού, σχεδόν σε όλα τα πτηνά, με μεγαλύτερη έξαρση στα κοκόρια.
Όλες οι κότες έχουν λειριά στο κεφάλι τους, αλλά δεν είναι όλα ίδια. Αν και τα περισσότερα λειριά είναι κόκκινα, κάποιες ράτσες έχουν πιο πορφυρά λειριά ή και βαθύ μωβ προς το μαύρο ακόμα. Ο ρόλος των λειριών δεν είναι διακοσμητικός, αλλά και πολύ σημαντικός για την υγεία τους γιατί με την έντονη κυκλοφορία του αίματος σε αυτά κατεβάζουν την θερμοκρασία του τις ζεστές ημέρες.
Χαρακτηριστικά
Τα λειριά ποικίλουν σε μέγεθος, σχήμα, χρώμα και εξαρτώνται από την ηλικία, το φύλο και την κάθε ράτσα. Οι νεοσσοί ξεκινάνε να σχηματίζουν τα λειριά τους τις πρώτες εβδομάδες μετά την εκκόλαψη.
Λειριά έχουν και οι κόκορες και οι κότες, αλλά του κόκορα είναι πάντα σχεδόν μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό. Από την σταδιακή ανάπτυξη των λειριών των νεοσσών μας μπορούμε να ξεχωρίσουμε αρκετά νωρίς το κοκοράκια από τις πουλάδες.
Λειτουργία
Το λειρί στα κοκόρια και τις κότες έχουν δύο πολύ βασικές λειτουργίες.
Όπως αναφέραμε παραπάνω η βασική τους λειτουργία είναι η μείωση της θερμοκρασίας του σώματος τους, τις ζεστές ημέρες, με την κυκλοφορία του αίματος από το πυκνό δίκτυο των αιμοφόρων αγγείων του λειριού (εξ ου και το κόκκινο χρώμα τους). Η δεύτερη βασική λειτουργία του είναι η βοήθεια στην προσέλκυση του ταιριού του.
Ένα μεγάλο και έντονα χρωματισμένο λειρί είναι σημάδι υγείας και ζωτικότητας. Σε ένα κοτέτσι με περισσότερα κοκόρια, συνήθως ο κόκορας με το πιο εντυπωσιακό λειρί γίνεται ο αρχηγός και βατεύει όλες τις κότες εξασφαλίζοντας ότι τα ισχυρά και υγιή γονίδια θα περάσουν στις επόμενες γενιές.
Το χρώμα του λειριού επίσης στις κότες καταδεικνύει την σεξουαλική τους ωριμότητα. Όταν τα λειριά τους πάρουν έντονο χρώμα, οι πουλάδες μας είναι πιθανότατα έτοιμες να γεννήσουν.
Στις διάφορες ράτσες κότας παρατηρούμε μεγάλη ποικιλία που μπορούμε σχετικά να τις περιγράψουμε ως εξής :
Single comb (μονόλειρα)
Tο single comb είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος λειριού.
Είναι σε ευθεία γραμμή από το ράμφος μέχρι το πίσω μέρος του κεφαλιού. Έχει 5-6 σαρκώδεις απολήξεις (κορυφές) από μπροστά προς το κέντρο του και ένα παχύτερο τμήμα προς τα πίσω. Η υφή του είναι μαλακή και λεία.
Συνήθως στέκεται όρθιο πάνω στο κεφάλι, αλλά σε μερικές ράτσες πέφτει προς την μία μεριά του κεφαλιού, συνηθέστερα στις κότες.
Παρατηρείται στις ράτσες Ancona, Australorp, Blue Andalusian, Campine, Cochin, Delaware, Dorking, Faverolle, Frizzle, Java, Jersey Giant, Lakenvelder, Lamona, Langshan, Leghorn, Minorca, Modern Game, Nacked Neck, New Hampshire, Old English Game, Orpington, Phoeniz, Plymouth Rock, Rhode Island Red, Sussex και Spanish White Faced.
Rosecomb
Το λειρί του τύπου rose comb είναι σαρκώδες, συμπαγές, σωληνωτού σχήματος λειρί που εκτείνεται από το πάνω μέρος του ράμφους προς το πίσω μέρος του κεφαλιού καταλήγοντας όμως σε μυτερή αιχμή. Τα μπροστινά δύο τρίτα περίπου αυτού του λειριού επικαλύπτονται απο μικρά στρογγυλεμένα εξογκώματα.
Παρατηρείται στα Wyandotte, Dominiques, Hamburgs, Red Caps και Sebrights.
Υπάρχουν επίσης και ποικιλίες Leghorns, Black and White Minorcas, Rhode Island Reds και Rhode Island Whites με λειριά αυτού του τύπου.
Rose comb (spiked)
Παραλλαγή του ανωτέρου τύπου Rose comb με μακριά απόληξη προς τα πίσω.
Παρατηρείται στις ράτσες Dominique, Hamburg, Dorking, Leghorn και Minorca.
Cushion comb
Το λειρί του τύπου cushion comb είναι στρογγυλεμένο, μικρό και συμπαγές χωρίς πτυχώσεις και απολήξεις (κορυφές). Ξεκινώντας από το ράμφος εκτείνεται σε μικρό μήκος στην αρχή του κεφαλιού.
Παρατηρείται στην ράτσα Chantecler
Pea comb
Το λειρί του τύπου pea comb είναι μεσαίου μεγέθους λειρί. Έχει τρείς σαρκώδεις απολήξεις (κορυφές) από το ράμφος μέχρι την κορυφή του κεφαλιού, με την μεσαία κορυφή λίγο ψηλότερη από τις άλλες δύο.
Παρατηρείται στις ράτσες Araucana, Ameraucana, Aseel, Sumatra, Brahma, Buckeye, Cornish, Cubalaya και Shamo.
Walnut comb
Το λειρί του τύπου walnut comb είναι ένα μεσαίου μεγέθους συμπαγές λειρί. Την ονομασία του (walnut = καρύδι) την έχει πάρει από την υφή της επιφανείας του που είναι σχετικά παρόμοια με την υφή της εξωτερικής επιφάνειας του τσοφλιού του καρυδιού.
Παρατηρείται στις ράτσες Silkie.
Strawberry comb
Το λειρί του τύπου strawberry comb είναι ίδιο σε μέγεθος και σχήμα με αυτό του cushion comb. Σε αντίθεση όμως με το λειρί του τύπου cushion comb, το λειρί του τύπου strawberry comb έχει ανώμαλη επιφάνεια, παρόμοια με την επιφάνεια του καρπού της φράουλας (strawberry fruit).
Παρατηρείται στα Malay και τα Yokohamas.
Buttercup comb
Όπως το λειρί του τύπου single comb, το λειρί του τύπου buttercup comb έχει σαρκώδεις απολήξεις (κορυφές) από το ράμφος μέχρι το πίσω μέρος του κεφαλιού. Αυτό όμως αντιθέτως σχηματίζει κορώνα με κοινό σημείο στο ράμφος και δύο πτυχώσεις που σχηματίζουν ένα κυπελλοειδές κυκλικό σχήμα στο κεφάλι.
Παρατηρείται στα Sicilian buttercup.
V comb
Το λειρί του τύπου V-shaped comb αποτελείται από δύο χοντρές αιχμές που εκτείνονται προς τα δύο πλάγια και κάθετα από κοινή βάση στο πίσω μέρος του ράμφους.
Παρατηρείται στα La Fleche, Houdan, Polish, Crevecoeur και Sultan.
